LIMA beheert de mediakunstwerken van diverse musea, academies, particulieren en bedrijven en ondersteunt en adviseert hen bij de opslag, digitalisering en presentatie van videokunst en digitale werken. Welke collecties zijn dit, en hoe ziet deze samenwerking eruit? LIMA gaat met conserveringspartners in gesprek om meer inzicht te geven in Nederlandse mediakunstcollecties – en de dagelijkse praktijk op het gebied van verzamelen, beheren en presenteren.

In deze editie van 'Vijf vragen aan' staat de KRC Collectie centraal. Deze collectie van verzamelaar Rattan Chadha werd in 2001 opgericht, met een focus op nationale en internationale hedendaagse kunstenaars. In de collectie is een grote variëteit aan kunstenaars, disciplines en materialen te vinden – van olieverf tot geavanceerde computertechnologie. Onlangs was een deel van de collectie te zien tijdens De Grote Kunstshow, een jaarlijkse theatervoorstelling waarin beeldende kunst op een heel andere, theatrale manier voor het voetlicht wordt gebracht.

Sanneke Huisman van LIMA sprak met Liesbeth Willems, curator van deze collectie. Willems is kunsthistoricus en werkte voor verschillende musea en galeries. Vanuit deze brede achtergrond is ze al vanaf het eerste uur bij de KRC collectie betrokken. Ze is daar verantwoordelijk voor het aankoopbeleid en het beheer van de kunstwerken.

De KRC collectie is een omvangrijke collectie hedendaagse kunst, van gevestigde namen als Paul McCarthy, Erik van Lieshout en Thomas Hirschhorn tot jong Nederlands talent. Kunt u kort de oprichting van deze collectie toelichten?

Liesbeth Willems: 'In 2001 werd ik door Rattan Chadha gevraagd te helpen bij de opbouw van zijn collectie. Hij had toen net zijn bedrijf Mexx verkocht, en het idee was de kunstcollectie samen op te zetten. Al gauw was hij erg druk met het opzetten van de hotelketen CitizenM, waardoor hij de oprichting van de collectie aan mij overliet. Dit gaf mij veel verantwoordelijkheden. Wel is Chadha natuurlijk altijd nauw betrokken geweest bij selectie en aankoop.

Ik kende Chadha voor onze samenwerking nog niet, en was dus ook niet van zijn ideeën en smaak op de hoogte. Voor onze eerste ontmoeting hebben we een bezoek gebracht aan Art Basel, vooral ter oriëntatie. We hebben daar rondgelopen en ik heb hem van alles laten zien. Hij was erg onder de indruk van een klein werkje van Bill Viola. Het was verkocht, en bleek later in de collectie van De Pont te zijn opgenomen.

Daarna heb ik naar mijn afspraken met Chadha vaak boeken meegenomen, om er zo achter te komen waar zijn interesse lag. Dit proces is altijd heel goed en organisch verlopen.'

De collectie is opgebouwd rondom de mensfiguur en de menselijke conditie. Kunt u hier iets over vertellen, en kunt u een voorbeeld geven van een mediakunstwerk waarin deze thematiek tot uitdrukking wordt gebracht?

LW: 'Ik denk dat dit voorkomt uit het denken vanuit de Indiase achtergrond van Chadha. Er spreekt voor hem geen mensbeeld uit abstracte kunst. Hij denkt in menselijke patronen en posities, en heeft een logischerwijs hieruit voortkomende voorliefde voor menselijk werk. Daarbinnen kan het alle kanten op gaan, zoals al blijkt uit de grote diversiteit aan materialen en disciplines in de collectie: van Kirsten Geisler's interactieve installatie Touch Me tot de foam sculpturen van Folkert de Jong. Inhoudelijk gezien kan dit mensbeeld kan soms best duister zijn. Zo werden in de afgelopen editie van De Grote Kunstshow, georganiseerd door Nina Folkersma en Johan Idema, werken uit onze collectie gebruikt. Het beeld dat hier met deze werken werd geschetst, was niet altijd even vrolijk.

Menselijkheid komt in de collectie ook op een andere manier tot uitdrukking. Veel werk is tastbaar, en er spreekt vakmanschap, craftmanship, uit. Het werk waar Chadha van houdt is vaak met veel zorg vervaardigd. Het is intensief op verschillende niveaus, zowel in verhaallijn als in de manier waarop het is gemaakt. Lucia (2007) en Luis (2008) van Cristobal León & Joaquín Cociña zijn hier goede voorbeelden van. De werken vertellen een prachtig gelaagd liefdesverhaal, opgebouwd met video, tekeningen en foto's.

Alle kunstenaars wiens werk deel uitmaakt van de collectie hebben een duidelijke en uitgesproken stem. Ik denk dat engagement misschien wel het belangrijkste kenmerk van onze collectie is.'

Hoe groot is het aandeel mediakunst in uw collectie? En hoe verhoudt dit onderdeel zich tot de gehele collectie?

LW: 'Zoals eerder aangegeven, wordt er niet op medium geselecteerd. We verwerven iets als we het interessant vinden. En op basis daarvan hebben we onze collectie en visie op kunst sterk ontwikkeld. In de collectie, die zo'n 850 objecten behelst, bevinden zich ongeveer veertig videowerken, websites en interactieve installaties.'

Kunt u een voorbeeld geven van zo'n interactief werk in uw collectie? En hoe worden nieuwe mediakunstwerken aangeleverd en wat wordt er bij aankoop geregeld?

LW: 'Een van de eerste aankopen voor de KRC Collectie was een interactief werk: Toch Me van Kirsten Geisler, dat we toentertijd verworven via galerie Akinci. De techniek en technologie van het werk uit de jaren negentig zijn inmiddels sterk verouderd. Dankzij LIMA denken we nu na over het behoud van dit werk. Samen met Wiel Seuskens en Nina van Doren van LIMA, en in nauw overleg met de kunstenaar, zorgen we ervoor dat het werk weer te ervaren is. Dit gebeurt bijvoorbeeld middels emulatie.

We hebben ook een website Rafaël Rozendaal in de collectie opgenomen. Daar kwam een hoop bij kijken. Toen we dat aankochten, ontvingen we naast het eigendom van de domeinnaam ook een certificaat van echtheid. Rozendaal heeft de domeinnaam afgekocht, dus de website is blijvend van ons. De website kan niet worden gedownload, en er is een regel aan toegevoegd waaruit blijkt dat het in onze collectie zit: bij het openen van de website staat in het tabblad “KRC Collection” vermeld. Naar aanleiding van het symposium Transformatie Digitale Kunst dat op 18 en 19 februari 2016 bij LIMA werd gehouden, zullen we de komende periode samen met LIMA de problematiek rondom het behoud van interactieve websites verder aanpakken.'

Wat verwacht u van LIMA op het gebied van het beheer, behoud en de presentatie van deze vaak complexe en vergankelijke werken?

LW: 'Ik verwacht – en krijg – van LIMA kennis, advies en bewustwording. Ik ben heel blij dat LIMA hierover kan informeren en mij hierbij kan ondersteunen. Toen ik begon met het verwerven van videokunst had ik nooit gedacht dat dit zoveel zorg en kennis nodig had. Dit werd mij pas echt duidelijk in gesprek met LIMA. De gesprekken hebben me laten inzien hoe je met deze kwetsbare werken omgaat.'